Waarom is het zo belangrijk en waarmee heeft het allemaal te maken?
Het lymfestelsel is vaak een ondergeschoven kindje. En dat is zonde want een gezond lymfestelsel is meestal ook een gezond paard. Wanneer een fysieke klacht bij je paard voortkomt uit een vervuild lymfestelsel dan kan dit al jaren hebben zitten etteren en ook is het niet zomaar met een detoxje verholpen. Het lymfestelsel bestaat uiteraard uit het lymfevocht, de lymfeklieren (knopen), de lymfevaten, de thymus, de milt en beenmerg. Het immuunsysteem van je paard kan niet zonder het lymfestelsel.
De functies van het lymfestelsel zijn:
- Het in stand houden van het vochtbalans. Wanneer er teveel vocht ontstaat dan voert het lymfestelsel dit af en wanneer er een tekort is dan vult het lymfestelsel dit aan. Een paard bestaat wel voor 70% uit vocht maar hier is maar 2 tot 3% lymfevocht van.
- Het lymfestelsel reinigt en voedt de weefsels
- Het lymfestelsel bestrijd bacteriën
- Het lymfestelsel filtert de bacteriën, gifstoffen en schadelijke micro-organismen via de lymfeklieren (knopen).
- Daarnaast ruimt het lymfestelsel alle doden, beschadigde en kankerachtige cellen op.
- Het lymfestelsel helpt met het transporten van vetten die vrij komen uit de spijsvertering.
- Daarnaast zorgt het lymfestelsel voor het voeden en reinigen van kraakbeen, de hoef en kroonrand want zei hebben geen eigen bloed toevoer. Een gezond lymfestelsel is dus essentieel!
Milt:
De milt is de grootste klier van het lymfestelsel. Naast het aanmaken van lymfocyten (cellen van het lymfestelsel die bacteriën kunnen aanvallen) ligt ook één derde van alle rode bloedcellen opgeslagen in de milt. Daarnaast vangt de milt oude en kapotte rode bloedcellen op en deelt ze weer in “grondstoffen” de hemoglobine die hierbij vrij komt wordt deels aan de lever gegeven die er gal mee kan maken en het ijzer wat vrij komt gebruikt de milt om nieuwe rode bloedcellen mee te maken.
Naast deze functies is een gezonde milt ook heel erg belangrijk voor de sport prestaties van je paard. Tijdens inspanning laat de milt meer rode bloedcellen vrij zodat er meer gasuitwisseling kan ontstaan waardoor er meer zuurstof in het lichaam ontstaat voor spieren en ademhaling. Warmbloed paarden hebben meestal ook een grotere milt dan koudbloed paarden.
Thymus:
De thymus ligt bij paarden in de borstkas diep tussen de voorbenen. De thymus is een klier die vooral de eerste levensjaren erg hard aan het werk is doordat hij bij het veulen de functie van ziektebestrijding en het produceren van speciale lymfocyten om die bepaalde binnen komende bacterie te doden aan maakt. Naarmate het paard ouder wordt neemt het gehele lymfestelsel dit over en wordt de thymus kleiner en minder actief.
Lymfocyten:
Zijn de bloedcellen van het lymfestelsel. Ze kunnen een bacterie of ziekteverwekker aanhaken en nemen deze mee naar een lymfeknoop of lymfecentra die als een soort bibliotheek fungeert. De lymfocyten worden gemaakt vanuit witte bloedcellen die weer aangemaakt worden in het beenmerg bij paarden.
Lymfevocht:
Het lymfevocht bestaat niet alleen uit afvalstoffen, bacteriën en lymfocyten. Ook hormonen kunnen via het lymfevocht getransporteerd worden en het lymfevocht bevat veel eiwitten. Lymfevocht ontstaat vanuit de bloedbaan. Lymfevaten lopen ook nauw langs de bloedvaten zodat ze de afval stoffen en nieuwe gezonde stoffen kunnen uitwisselen met elkaar.
Het lymfestelsel heeft niet een grote pomp zoals het hart bij het bloed en vaten stelsel. Door het bewegen van de spieren wordt het lymfevocht verder gepompt. De lymfeknopen zijn een soort van bibliotheken van het lymfestelsel. Iedere vreemde cel wordt hier doorheen gehaald en dan bestempelt met gezond of niet gezond en dan doorgelaten of afgebroken. Daarnaast zijn er witte bloedlichaampjes aanwezig in deze lymfeknopen en maken deze knopen nieuwe ziekte bestrijdende lymfocyten aan. Naast lymfeknopen zijn er ook nog lymfecentrales waar meerdere knopen samen liggen. Deze centra liggen vaak om de grotere organen. Bij een infectie zwellen de lymfecentra en lymfeknopen op en kan het ook een warme plek worden. Bij stalbenen is het lymfatisch stelsel niet instaat om al het overtollige vocht af te drijven. Dit kan allerlei redenen hebben. Het lymfestelsel is een heel poreus en gevoelig stelsel. Bij kou of stress knijpt het de lymfevaten dicht en stagneert de werking van het lymfestelsel.
Tijdens inspanning komen er grotere hoeveelheden gifstoffen en afvalproducten vrij die het lymfestelsel moet gaan filteren. Ook zorgt het lymfestelsel voor een groot deel voor het reinigen en herstellen van spierweefsel. Vandaar dat het altijd belangrijk is om je paard goed uit te stappen zodat het lymfestelsel nog even door kan blijven werken want het lymfestelsel is niet gelijk klaar met herstellen en reinigen zodra je paard klaar is met de training dat kan soms nog wel uren duren. Het is daarom fijner om na een training je paard even uit te stappen en nog wat beweging aan de hand, wei of paddock te geven en niet gelijk op stal te zetten. Zeker niet wanneer je paard gevoelig is voor stalbenen.
Belangrijke plekken waar je lymfecentra en knopen kunt controleren zijn:
Er zijn een paar lymfecentra die je zelf kunt zien en voelen en zeker wanneer deze opgezwollen zijn.
- Mandibulaire lymfeklier: wanneer deze opgezet is dan kun je een zacht balletje voelen tussen de twee kaak helften bij je paard.
- Oorspeeksel klieren welke aan de achterkant van de wang van je paard loopt. Soms kunnen deze ook geïrriteerd zijn door een te korte hoofd-hals houding dus voel deze dan ook voorzichtig af. Als je echt bolletjes voelt en verdikkingen dan betekend dat deze ook opgezet kunnen zijn.
- Cubital lymfe knopen deze liggen bij de overgang van romp naar voorbeen aan de binnenkant, je moet wel iets tussen de spieren kunnen voelen om deze op te merken.
- Superficial cervical lymfeknoop deze ligt net voor het schouderblad. Deze is ook best moeilijk om te voelen maar bij irritatie van dit lymfecentra wat wel een hele belangrijke is van het lichaam kun je misschien wel een hete plek voor de schouder voelen.
Je kunt proberen deze lymfeknopen heel zachtjes te masseren hierdoor geef je de lymfeknoop een soort pompwerking. Alleen doe dit wel heel voorzichtig. Wordt je aard boos of geïrriteerd doe het dan niet dan maak je misschien meer kapot. Mocht je een knoop vinden en hierover in de war zitten maak er een foto van en kijk een paar dagen later of hij groter of kleine is geworden. Lymfeknopen kunnen op ieder oment van de dag opspelen en weg gaan. Alleen wanneer ze langere tijd opgezwollen blijven kan er meer aan de hand zijn.
Signalen dat er wat met het lymfestelsel aan de hand kan zijn is:
- Hersteld je paard slecht van wondjes
- Stalbenen
- Verkoudheden
- Slechte weerstand
- Slecht herstel na trainingen
- Zwellingen op de benen
- Pees ontstekingen
Hoe houd je het lymfestelsel gezond?
- Weinig stress
- Goede voeding
- Genoeg beweging
- Bij veel zweten aanvullen met elektrolyten
- Paard moet genoeg kunnen drinken
Waarmee kun je een ziek lymfesysteem helpen?
- Lymfe drainage
- Cranio-sacraal therapie
- Homeopathie
- Detox maar doe dit altijd in overleg met een natuur geneeskundige want je paard zelf een detox geven wanneer het lymfesysteem zwaar verontreinigt is kan je paard heel ziek maken!
Ik hoop dat ik je vandaag een stukje bij heb kunnen brengen over het lymfestelsel en waarom het belangrijk is om dit gezond te houden en hoe je het een beetje zelf kunt checken. Mocht je vragen hierover hebben stel ze me dan gerust.
Liefs, Sandy