Peesblessures bij paarden

Blessures aan pezen is nog steeds een veel voorkomend probleem bij het houden van een paard. Het is de nachtmerrie van iedere paardeneigenaar. Een pees probleem is ook niet zomaar weer genezen en het zal altijd een zwakkere plek blijven. Maar hoe ontstaan die pees blessures en waarom blijft het altijd een zwakke plek is vaak een raadsel. In dit artikel probeer ik wat onzekerheid weg te nemen en uit te leggen waarom pezen zo “kwetsbaar” zijn en hoe een pees hersteld.

Peesblessuren komen het meeste voor in de voorbenen. Dit kan door allerlei factoren ontstaan. Alleen al het feit dat de voorbenen meer last dragen dan de achterbenen en dat terwijl de achterbenen veel meer gewicht kunnen dragen doordat de achterbenen als een scharnier kunnen werken en de voorhand kan dit niet. Dat maakt de voorbenen al meer kwetsbaar. Vanaf de geboorte ligt het zwaartepunt bij het paard iets meer richting de voorbenen door middel van training en verzameling kun je dit zwaartepunt iets meer naar de achterhand verplaatsen. Wanneer wij als ruiter op een jong paard gaan zitten komt ons gewicht ook meer op de voorbenen dan op de achterbenen.

Maar dat is niet het enige, peesblessures kunnen in allerlei situaties ontstaan:

Wanneer een paard hypermobiel is en de gewrichten in de onder voet dus meer overstrekken en zo de pezen meer belasten.
Verkeerde hoef stand waardoor de gewrichten in het onderbeen niet in 1 lijn komen te staan brengt ook verkeerde druk op de pezen en kan slijtage ontstaan
Voeding speelt ook een belangrijke rol. Wetende dat jonge paarden op de wei in de opfok veelal tekorten aan vitaminen en mineralen oplopen wanneer zij alleen gras krijgen en niet bijgevoerd worden.
Rijden op een te zware bodem wat meer spier en peeskracht vraagt.
Verkeerde bouw van et lichaam denk aan afwijkende been standen, deze kunnen aangeboren zijn maar ook ontstaan zijn door andere compensaties in het lichaam
Slecht verende rug door lichamelijke klachten of een slecht zadel.

” Natuurlijk evenwichts punt bij het paard “

Wist je dat het collageen in een pees iedere 6 maanden afsterft en vernieuwd wordt? Maar wanneer een pees beschadigt dan komt hier een ander collageen voor terug vaak samen met littekenweefsel. Hierdoor blijft de pees een zwakke plek omdat litteken weefsel anders is dan collageen. Collageen heeft een elasticiteit van 4% maar littekenweefsel heeft dit niet!

Opbouw van een pees in allerlei laagjes

Maar wat is nou eigenlijk de functie van een pees bij paarden?

Pezen bestaan uit heel sterk collageen waar maar weinig elasticiteit in zit.
Pezen hechten zich aan het beenvlies.
Ze komen vanaf een spier en hechten dan aan het botvlies vast.
Het paardenlichaam heeft korte en lange pezen.
Ze worden beschermt door een peesschede of door een slijmbeurs.
In de benen worden pezen op hun plek gehouden door checkligamenten

De belangrijkste functie van een pees is het overbrengen van de energie. Die voort komt uit de spier die boven de knie zit en het strekken en buigen van het kogelgewricht. Er zijn buigpezen en strekpezen. De buigpezen bevinden zich aan de achterkant van het been en de strekpezen aan de voorkant van het been. Pezen bestaan uit collageen bindweefsel en hechten zich aan het beenvlies van het bot. Het type collageen wat zich in de pezen bevind is heel taai bindweefsel, je kan het vergelijken met een binnenband van een fiets.

Voor het volledig strekken van het kogelgewricht is ongeveer 1000kg trekkracht nodig. Wanneer een paard over strekt in de kogel wordt dit opgevangen door de diepe, de oppervlakkige buigpees en de tussenpees. Wanneer een kogelgewricht vaak over strekt wordt is de kans op het beschadigen van collageen in de pezen mogelijk. Bij het strekken van het gewricht (uitrekken van de pees) slaat de pees elastische energie op, wanneer het gewicht weer van het kogelgewricht afgaat veert de pees weer terug waarbij de opgeslagen energie vrij komt. Dit is een energiebesparend mechanisme voor de bijbehorende spier.

Een peesblessure kan ontstaat door overbelasting, een verdraaiing van de kogelgewrichten, verstuiking, aantikken met rijden of door een compensatie in het lijf. Maar ook door harde ondergronden met diepe sporen waarin een paard zijn kogel kan verdraaien. Een handige oefening om de pezen in goede conditie te houden is dan ook om het paard regelmatig op verschillende ondergronden te laten lopen. De functie van de pezen in het voorbeen en achterbeen is dus hoofdzakelijk het kogelgewricht ondersteunen – strekken en buigen en de energie vanuit de spier voortbrengen.

De meest voorkomende peesblessures in het voorbeen bij het paard zijn aan de:

Oppervlakkige buigpees: deze loopt vanaf de binnenkant van de humerus langs de achterkant van de knie, tussen de sesambeentjes door naar de achterkant van het koot en kroonbeen.
Diepe buigpees: Deze pees heeft wel 3 spierbuiken die van 3 verschillende plekken komen bovenaan het been, 1 komt vanaf de humerus, 1 vanaf de radius en 1 vanaf de elle boog. Deze 3 spieren komen samen net boven de knie en vormen dan 1 pees die tussen de sesambeentjes helemaal doorloopt naar het hoefgewricht. Net onder knie zit een checkligament die de pees op zijn plek houdt en ondersteund.

Oppervlakkige buigpees Diepe buigpees

Wat zijn checkligamenten?

Soms is het niet de pees die beschadigt is maar het checkligament. Dit is heel moeilijk te zien want deze ligt heel dicht tegen het bot aan. Blessures aan het checkligament duren vaak lang. Het paard wordt meestal pas kreupel op een checkligament wanneer het al vergevorderd is. Daarom is het belangrijk om iedere dag goed naar je paard te kijken en de kleine veranderingen al op te merken. Wanneer je paard geregeld wat vocht vast houdt dan kan dit al duiden op slijtage in het been. Is het na 5 minuten stappen weg dan kan het komen doordat je paard langer op stal heeft gestaan of door voeding. Maar blijft het vocht aanhouden dan zou ik toch verder gaan kijken.

In het voorbeen zijn 2 checkligamenten, in het achterbeen 1. Het woord zegt zijn werking al. Een checkligament zorgt ervoor dat de diepe digitale buigpees niet kan overstrekken en houd de diepe digitale buigpees op zijn plaats. Omdat deze pees helemaal vanaf boven in het been naar beneden loopt en veel kracht op zich neemt zijn deze checkligamenten erg belangrijk. Ze leggen een verbinding tussen pees en het bot.

Hoe herken je peesproblemen bij je paard?

Voel ieder dag de benen van je paard na zodat je weet hoe ze voelen en waar gallen zitten en waar niet.
Heeft je paard ineens vocht in de benen wat niet na 5 minuten stappen weg is raadpleeg dan de dierenarts want dit zou al een indicatie van een peesblessure kunnen zijn.
Wanneer je de benen van je paard navoelt en je voelt een warme plek en je paard reageert hierop dan kan dat al een teken zijn van peesproblemen.

Mocht je paard ineens onregelmatig lopen dan kun je ook het volgende proberen om te kijken of het iets aan de harde delen of zachte delen is. Wanneer je paard goed loopt op de harde ondergrond maar onregelmatig wordt op de zachte ondergrond dan is er vaak iets aan de hand in spier, pees, banden weefsel. Wanneer je paard op de zachte ondergrond beter loopt dan op het harde dan is er vaak iets aan de hand in het harde stelsel zoals gewrichten en botten.

” Zorg voor een goede hoefsmid die de stand van het onderbeen goed kan houden”

Wat nou als mijn paard een peesblessure heeft?

Gelukkig worden de technieken nog steeds iedere dag beter en worden er steeds nieuwe apparaten uitgevonden die dieper in het lichaam weefsel kunnen herstellen. Vermoed jij een peesprobleem bij je paard bel dan de dierenarts want hij kan jou helpen! Er zijn 4 manieren om pezen te helpen herstellen, de behandel methode wordt bepaald aan de ernst van de beschadiging, de locatie van de beschadiging en de ontsteking die hierbij kan optreden.

Maar daarnaast zijn er ook 3 fasen van een peesblessure:

De acute fase: hierin is vaak de pees warm en is de blessure net ontstaan. In deze fase is rust en koelen het aller belangrijkste. Na de zwelling kan de dierenarts met zijn echo apparatuur kijken in hoeverre de pees beschadigt is.
De herstel periode: In de herstel periode kun je naast het hanteren van het dierenarts protocol kwa rust en stappen ook je paard ondersteunen met organisch zwavel en antioxidanten. Pas wanneer er genoeg zwavel aanwezig is in het lichaam gaat het lichaam nieuw weefsel aanmaken voor de aangedane pees. En antioxidanten helpen weefsels gezond te houden in het lichaam.
De opbouwfase: In de opbouw fase kun je rustig weer gaan opbouwen met je paard. Als het goed waren de echo’s goed en heeft de dierenarts groen licht gegeven. In deze fase is het belangrijk beiden weer vertrouwen te krijgen in het werk en naast het stukje mentale ook andere facetten weer voor elkaar te hebben zoals: goede bodem, harnachement etc.

Naast het ondersteunen van de lichamelijke processen bij je paard kun je ook je paard een stukje mentaal ondersteunen. Hetzelfde geld voor wanneer wij ziek zijn en niet kunnen werken balen we vaak van deze fase. En dit is bij paarden net zo. Ziek zijn hoort niet in hun natuurlijke habitat wanneer zei in de kudde hadden geleefd dan hadden ze er nu alleen voorgestaan omdat ze niet mee konden met de rest en in het ergste geval zelfs werden aangevallen door een prooidier en opgegeten. Veel paarden hebben juist in tijden van een blessure meer stress dan wanneer ze overvraagt worden met rijden.

Stress is een boosdoener die alle lichamelijke processen kan plat leggen en er zelfs voor kan zorgen dat andere lichamelijke processen het zwaarder krijgen zoals het spijsverterings stelsel. Paarden die langdurig een blessure hebben gehad kunnen daarna zelfs dampig zijn geworden of een maagzweer hebben opgelopen. De volgende tips kunnen jouw paard helpen mentaal fit te blijven:

Masseer/poets je paard zijn hele lichaam uitgebreid 1 tot 2 keer in de week om bij je paard endorfine aan te maken, zijn spieren in conditie te houden en lichamelijke processen te versnellen.
Carrot stretches om je paard lichamelijk in conditie te houden wel in mindere mate uiteraard zodat het been niet extra belast wordt.
Been stretches bij de niet aangedane benen om je paard soepel te houden.
Passive physio is een nieuw soort physio voor de hersenen van je paard. Je kan hiermee je paard in zijn box entertainen door verschillende dingen op te hangen die zijn hersenen prikkelen. Kijk eventueel op deze facebook pagina om inspiratie te krijgen.

Aromatherapie voor mentale en lichamelijk ondersteuning bij je paard:

Naast bovenstaande adviezen wil ik je ook graag meenemen in een heel klein stukje aromatherapie.

Door een bepaalde geur te ruiken komt deze gelijk in het limbisch systeem terecht. In het limbisch systeem liggen alle ervaringen opgeslagen maar ook alle gevoelens zoals angst, depressie en geluk. Door een bepaalde geur aanwezig te laten zijn heb je extra invloed op de gemoedstoestand van je paard. Maar ook door een bepaalde essentiële oliën te smeren op de aangedane plak heb je ook sneller stimulatie van gezond weefsel. Wat ik altijd een hele fijne vind is een knuffel kopen en hier zelf eerst even mee slapen en daarna i de stal van je paard hangen. Je kunt er dan een essentiële olie op smeren zodat deze extra binnenkomt en nog even blijft hangen.

De volgende geuren hebben een positieve invloed op de gemoedstoestand en lichamelijke processen bij jouw paard:

Lavendel > werkt stress verlagend en ontspannend. Wanneer je deze olie smeert op de aangedane plek dan helpt het de ontsteking te remmen en gezond weefsel aan te maken.
Citrus > Werken opbeurend en zijn ook nog eens lucht zuiverend dus heb jij een paard wat snel dampig is dan zou ik voor deze kiezen hopend dat hij niet je knuffel op eet :D.
Jasmijn > Werkt stress verlagend en daarnaast ook tegen spierkrampen en is een hele fijn bij een merrie want deze werkt ook heel positief op het reguleren van de hormonen.
Geranium > Is opbeuren en insecten werend en daarnaast ook nog eens pijnstillend.
Grapefruit > helpt tegen depressiva en bevordert celgroei
Vetiver > opbeuren en versterkt het immuunsysteem.

Er zijn nog veel meer fijne essentiële oliën om mee te werken en wil je graag meer advies hierover om jouw paard te ondersteunen neem dan contact met mij op. Ga je zelf aan de slag met oliën let dan wel op dat je oliën koopt met een goed keurmerk en waar je eventueel testresultaten van kunt zien. Want er zijn veel vervuilde oliën in omloop en die geven niks van bovenstaande en kunnen juist voor nog meer vervuiling zorgen en dat is zonde!

Hoe kun je de pezen van je paard gezond houden?

Laat je paard zowel op harde als zachte ondergronden lopen zodat de pezen in de beste conditie kunnen komen.
Train je paard op een goede bodem, een bodem die niet te los is waarbij het paard ver weg zakt en zich kan verstappen. Maar een bodem met een klein laagje zodat het demping geeft.
Goede voeding is essentieel voor goede pezen en banden. Goede voeding bestaat uit genoeg ruwvoer en daarnaast een brok met vitaminen, mineralen, organische antioxidanten. Eventueel een goede luzerne voor extra eiwitten alleen hier wel mee oppassen als je paard veel weidegang heeft of een blessure heeft.

Ik kan je helpen een goed voedings patroon neer te leggen voor je paard. Mocht je vragen hebben over dit artikel chroom dan niet om het te vragen.

Liefs, Sandy